Liken Skleroz nedir?
Liken skleroz (LS) vulva ve anogenital bölgeyi en sık etkileyen, ancak bazen vücudun diğer bölgelerinde de görülebilen, kronik ve inflamatuar bir cilt hastalığıdır. Genellikle kadınlarda menopoz sonrası dönemde ortaya çıkar, ancak her yaş grubunda görülebilir ve erkeklerde ya da çocuklarda da nadiren görülebilir.
Liken Skleroz Nedenleri
Liken sklerozun kesin nedeni bilinmemektedir, ancak çeşitli faktörlerin hastalık gelişiminde rol oynadığı düşünülmektedir:
- Otoimmünite: LS’nin otoimmün bir hastalık olabileceği düşünülmektedir. Tiroid hastalıkları gibi diğer otoimmün hastalıklarla ilişkisi sık görülür.
- Genetik Yatkınlık: Aile öyküsü, risk faktörlerinden biri olabilir.
- Hormonal Değişiklikler: Östrojen eksikliği ile ilişkili olabileceği öne sürülmüştür.
- Travma veya Tahriş: Kronik sürtünme veya irritasyonun hastalığı tetikleyebileceği düşünülmektedir.
Liken Skleroz Belirtileri
Liken skleroz, genellikle genital ve anal bölgelerde beyaz, ince, parlak ve kağıt benzeri bir görünüm ile kendini gösterir. En yaygın belirtiler şunlardır:
- Kaşıntı: Şiddetli ve inatçı kaşıntı, en sık görülen semptomdur.
- Yanma veya Hassasiyet: Özellikle idrar yaparken veya cinsel ilişki sırasında ağrı hissi.
- Ciltte İncelme: Etkilenen bölgede deri incelir ve hassaslaşır.
- Beyaz Lekeler: Genellikle birleşerek daha büyük, düzensiz alanlar oluşturabilir.
- Skar Oluşumu: Zamanla yapışıklıklar, skar dokusu ve anatomik yapının bozulması (örneğin klitoris kaplanması) görülebilir.
Liken Skleroz Komplikasyonları
- Anatomik Deformasyon: Zamanla yapışıklıklar oluşabilir ve vulvar anatomik yapı değişebilir.
- Cinsel Fonksiyon Bozukluğu: Cilt değişiklikleri ve ağrı cinsel ilişkiyi zorlaştırabilir.
- Vulva Kanseri Riski: Liken skleroz, özellikle uzun süre tedavi edilmediğinde, vulvar skuamöz hücreli karsinom riskini artırabilir (%4-5 oranında).
Liken Skleroz Tanısı
Liken Skleroz tanısı, klinik değerlendirme ve biyopsi ile konur:
- Klinik Bulgular: Beyaz, incelmiş, parlak alanlar; ciltte çatlaklar veya ülserasyonlar.
- Biyopsi: Şüpheli vakalarda veya maligniteyi dışlamak için cilt biyopsisi yapılır.

Liken Skleroz Tedavisi
Liken skleroz kronik bir hastalık olduğu için tedavi semptomları kontrol altına almak ve komplikasyonları önlemek amacıyla uygulanır:
- Topikal Steroidler: İlk basamak tedavi genellikle yüksek güçlü kortikosteroid kremleridir (örneğin, klobetazol propiyonat). Enflamasyonu azaltır ve semptomları hafifletir.
- Nemlendiriciler ve Bariyer Kremleri: Cildin tahrişini önlemek ve rahatlatmak için kullanılır.
- İmmünmodülatörler: Steroidlere yanıt vermeyen vakalarda topikal kalsinörin inhibitörleri (örneğin takrolimus) kullanılabilir.
- Düzenli İzlem: Vulvar skuamöz hücreli karsinom riski nedeniyle düzenli takip önemlidir.
- Cilt Koruma: Sürtünme ve tahrişten kaçınılmalıdır. Pamuklu iç çamaşırları tercih edilmelidir.
- Cerrahi: Anatomik deformasyon varsa (örneğin vajinal açıklığın daralması),cerrahi girişimler gerekebilir.
Yaşam Tarzı ve Destek
- Tahriş edici ürünlerden (parfümlü sabunlar, sentetik iç çamaşırları) kaçınılmalıdır.
- Psikolojik destek, özellikle cinsel problemler yaşayan hastalarda önemlidir.
- Hasta eğitimi, semptomların yönetiminde kritik öneme sahiptir.
Liken skleroz erken tanı ve düzenli takip ile kontrol altında tutulabilir ve yaşam kalitesi artırılabilir.
Liken Skleroz ayırıcı tanıda nelere dikkat etmek gerekir?
Liken Skleroz (LS) tanısı koyarken ayırıcı tanıda, benzer klinik belirtiler gösteren hastalıkları dışlamak önemlidir. LS’nin sık görülen belirtileri (kaşıntı, beyaz plaklar, skarlaşma) birçok başka durumla karışabilir. Ayırıcı tanı sırasında klinik görünüm, hastanın yaşı, anamnez ve biyopsi bulguları dikkate alınmalıdır.
Ayırıcı Tanıda Dikkat Edilmesi Gereken Hastalıklar
1. Diğer Dermatolojik Hastalıklar
- Liken Planus:
- Genital bölgede beyaz çizgiler (Wickham striaları),erozyonlar ve ülserlerle karışabilir.
- Liken sklerozden farklı olarak mukozalarda erozyon ve ağrılı ülserler daha belirgindir.
- Histopatolojik inceleme ile ayırt edilebilir.
- Liken Simpleks Kronikus:
- Kronik kaşıma nedeniyle deri kalınlaşması (likenifikasyon) ve çatlaklarla karakterizedir.
- LS’nin aksine cilt kalınlaşır, incelme görülmez.
- Kaşıntıya bağlı anormal pigmentasyon da yaygındır.
- Psöriasis:
- Genital bölgede beyaz veya kırmızı plaklar oluşturabilir.
- LS’den farklı olarak genital dışı bölgelerde de tipik gümüşi pullanma görülür.
2. Enfeksiyöz Hastalıklar
- Kronik Kandidiyazis:
- Vulvar beyaz plaklarla karışabilir.
- Ancak LS’den farklı olarak, mantar enfeksiyonunda kaşıntıya eritem, ödem ve akıntı eşlik eder.
- Vajinal kültür veya KOH testi ile tanı konur.
- Genital Herpes:
- Erozyon ve ülserlere yol açabilir.
- Ancak lezyonlar genellikle vezikülerdir ve ağrılıdır.
- Viral kültür veya PCR ile ayırt edilebilir.
- Sifiliz (Sekonder Dönem):
- Genital bölgede kondiloma lata ile LS’ye benzer görünüm oluşturabilir.
- Serolojik testler (RPR, TPHA) tanıda yardımcıdır.
3. Premalign ve Malign Lezyonlar
- Vulvar İntraepitelyal Neoplazi (VIN):
- Pigmente veya beyaz lezyonlar oluşturabilir.
- LS’den farklı olarak hiperkeratoz ve düzensiz yüzey belirgindir.
- Kolposkopi ve biyopsi ile kesin tanı konur.
- Vulvar Skuamöz Hücreli Karsinom (VSCC):
- LS uzun süre tedavi edilmezse maligniteye dönüşme riski vardır.
- LS’ye eşlik eden sert, nodüler veya ülseratif lezyonlar maligniteyi düşündürmelidir.
- Biyopsi mutlaka alınmalıdır.
4. İyi Huylu Lezyonlar
- Seboreik Keratoz:
- Genital bölgede kahverengimsi veya beyaz lezyonlar oluşturabilir.
- Histopatoloji ile kolayca ayırt edilebilir.
- Skleroderma:
- LS gibi deri incelmesi ve skar oluşumu yapabilir.
- Ancak genellikle daha geniş alanları etkiler ve sistemik belirtiler eşlik edebilir.
5. Travma ve İritasyon
- Kontakt Dermatit:
- İrritan veya alerjenlere bağlı gelişir.
- LS’den farklı olarak ödem, eritem ve veziküllerle daha belirgindir.
- İrritanın uzaklaştırılmasıyla iyileşir.
6. Çocuklarda
- Cinsel İstismar:
- LS çocuklarda ciltte incelme ve beyazlık ile karışabilir.
- Anamnez ve muayene dikkatle yapılmalı; istismardan şüpheleniliyorsa multidisipliner yaklaşım uygulanmalıdır.
Ayırıcı Tanıda Kullanılan Yöntemler
- Anamnez: Kaşıntı süresi, lezyonların başlangıcı, cilt tahrişi öyküsü.
- Fizik Muayene: Lezyonların rengi, şekli, yerleşimi ve çevre dokuların durumu değerlendirilir.
- Biyopsi: Özellikle malignite şüphesi varsa tanı için şarttır.
- LS’de histolojik bulgular: Epidermis incelmesi, sklerotik dermis, inflamatuar hücre infiltrasyonu.
- Laboratuvar Testleri: Enfeksiyöz nedenleri dışlamak için kültür, seroloji ve PCR.
Ayırıcı tanı sırasında erken biyopsi ve gerekirse ileri görüntüleme ile malignite olasılığını dışlamak kritik öneme sahiptir. LS tanısı koyulduğunda, uzun dönem izlem yapılmalıdır çünkü malignite gelişim riski %4-5’tir.
Liken Planus Nedir?
Liken planus (LP),cilt, mukoz membranlar, saçlı deri ve tırnakları etkileyebilen, kronik inflamatuar bir dermatolojik hastalıktır. Genellikle otoimmün mekanizmalarla ilişkilendirilir ve cildin immün sistemi tarafından hedef alındığı bir süreç sonucunda ortaya çıkar. Hastalık, tipik olarak morumsu, kaşıntılı, düz yüzeyli lezyonlarla karakterizedir.
Liken Planus Nedenleri ve Risk Faktörleri
Liken planusun kesin nedeni bilinmemekle birlikte, bazı faktörler hastalığın gelişiminde rol oynayabilir:
- Otoimmünite: T-lenfositlerin epitel hücrelerine saldırması sonucunda inflamasyon gelişir.
- Genetik Yatkınlık: Aile öyküsü olan kişilerde risk artabilir.
- İlaçlar: Bazı ilaçlar likenoid reaksiyonlara neden olabilir (örn. antimalaryaller, beta blokerler, NSAID’ler).
- Enfeksiyonlar: Hepatit C enfeksiyonu ile ilişkilendirilen vakalar bildirilmiştir.
- Travma veya Stres: Kronik stres veya fiziksel travma hastalığı tetikleyebilir (Koebner fenomeni).
Liken Planus Belirtileri
Liken planus, hastalığın yerleşim yerine bağlı olarak farklı belirtiler gösterebilir:
1. Deri:
- Morumsu, düz yüzeyli, çokgen şekilli papüller (tipik lezyonlar).
- Lezyonların yüzeyinde Wickham çizgileri adı verilen beyazımsı ağ desenleri görülebilir.
- En sık el bileği iç yüzü, dirsekler, bacaklar ve bel bölgesinde görülür.
- Kaşıntı yaygındır.
2. Ağız Mukozası:
- Beyazımsı, dantel benzeri çizgiler veya plaklar (retiküler form).
- Erozyonlar, ülserler ve ağrılı lezyonlar da görülebilir.
- Diş eti tutulumu periodontal hastalıklara yol açabilir.
3. Genital Bölge:
- Vulva ve vajinal mukozada beyaz plaklar, erozyonlar veya ülserler.
- Erkeklerde penis başında düz beyaz plaklar.
- Ağrı ve cinsel ilişki sırasında rahatsızlık görülebilir.
4. Tırnaklar:
- Tırnaklarda incelme, çatlama veya uzunlamasına çizgilenme.
- İleri vakalarda tırnak kaybı.
5. Saçlı Deri:
- Liken planopilaris adı verilen alt türde saçlı deride inflamasyon ve skarlaşma sonucu kalıcı saç kaybı görülebilir.
Liken Planus Alt Türler
- Klasik Liken Planus: Tipik morumsu papüller.
- Erozyonel veya Ülseratif Liken Planus: Mukozalarda ağrılı ülserlerle karakterizedir.
- Hipertrofik Liken Planus: Kalın, kabarık lezyonlar (özellikle bacaklarda).
- Atrofik Liken Planus: İnce ve hipopigmente lezyonlar.
- Liken Planopilaris: Saçlı deriyi etkileyen skarlı form.
- İlaç İlişkili Liken Planus: Belirli ilaçlarla tetiklenen likenoid reaksiyonlar.
Liken Planus Komplikasyonları
- Kronikleşme: Liken planus uzun yıllar sürebilir ve tekrar edebilir.
- Skar Oluşumu: Mukozalarda ve saçlı deride kalıcı izler bırakabilir.
- Malignite Riski: Erozyonel veya ülseratif liken planus, özellikle oral veya genital mukozada skuamöz hücreli karsinom gelişimi için düşük bir risk taşır.
Liken Planus Tanı
- Klinik Değerlendirme: Tipik lezyonların gözlemlenmesi.
- Dermatoskopi: Wickham çizgilerini ve papüllerin karakteristik özelliklerini görmek için kullanılabilir.
- Biyopsi: Tanıyı kesinleştirmek için gerekebilir. Histopatolojik incelemede bazal tabakada vakuol değişiklikleri ve T-lenfosit infiltrasyonu görülür.
- Laboratuvar Testleri: Hepatit C enfeksiyonu gibi altta yatan nedenler araştırılabilir.
Liken Planus Tedavisi
Tedavi hastalığın semptomlarını yönetmeye ve komplikasyonları önlemeye yöneliktir.
1. Topikal Tedaviler:
- Kortikosteroid Kremler: İltihabı azaltır ve semptomları hafifletir.
- Kalsinörin İnhibitörleri (Takrolimus, Pimekrolimus): Mukozal ve erozyonel formlarda etkili olabilir.
2. Sistemik Tedaviler (Şiddetli Vakalar):
- Oral Kortikosteroidler: Yaygın deri tutulumu veya şiddetli mukozal hastalıkta kullanılır.
- Bağışıklık Düzenleyiciler: Metotreksat, azatioprin veya siklosporin gibi ilaçlar gerekebilir.
- Hidroksiklorokin: Liken planopilaris gibi saçlı deri formlarında etkili olabilir.
3. Destekleyici Tedaviler:
- Kaşıntıyı azaltmak için antihistaminikler.
- Ağız lezyonları için antiseptik ağız gargaraları.
4. Fototerapi:
- UVB veya PUVA tedavisi, yaygın deri tutulumu olan vakalarda kullanılabilir.
5. Prognoz:
- Liken planus, kendiliğinden düzelebilir ancak nüksler sık görülür.
- Mukozal ve hipertrofik formlar daha dirençli olabilir ve daha uzun sürebilir.
- Düzenli izlem, özellikle mukozal formlarda malignite gelişimini önlemek açısından önemlidir.
Liken Skleroz ve liken Planus arasındaki fark ayırıcı tanı nedir?
Liken Skleroz (LS) ve liken planus (LP) kronik inflamatuar deri hastalıklarıdır ve özellikle genital bölgede benzer belirtilerle karşımıza çıkabilir. Ancak, bu iki hastalık farklı patofizyolojik mekanizmalar, klinik özellikler ve histopatolojik bulgular gösterir. Ayırıcı tanı, doğru yönetim ve tedavi için önemlidir.
1. Klinik Özellikler
Özellik Liken Skleroz (LS) Liken Planus (LP)
Klinik Görünüm İnce, beyaz, parlak, “sigara kağıdı” görünümlü plaklar. Morumsu, çokgen şekilli, düz yüzeyli papüller veya plaklar.
Tutulum Alanları Genital ve perianal bölge (en sık),nadiren ektragenital. Deri, ağız mukozası, genital bölge, saçlı deri, tırnaklar.
Semptomlar Şiddetli kaşıntı, yanma, skarlaşma. Kaşıntı, ağrı, erozyonlar; ağızda veya genital bölgede ağrılı ülserler.
Ciltte Skarlaşma Yaygındır; vulvar dokularda yapışıklık ve daralma görülebilir. Genellikle skar bırakmaz, ancak mukozalarda atrofi olabilir.
Malignite Riski Vulvar skuamöz hücreli karsinom gelişme riski %4-5. Özellikle eroziv/ülseratif LP’de mukozal malignite riski vardır.
2. Mukozal Tutulum
Mukozal Tutulum Özelliği Liken Skleroz (LS) Liken Planus (LP)
Ağız Mukozası Etkilenmez. Sık görülür; beyaz çizgiler (Wickham striaları) ve ağrılı erozyonlar olabilir.
Genital Mukozalar Beyaz plaklar ve yapışıklıklarla karakterizedir. Erozyonlar, ülserler ve ağrılı lezyonlar sık görülür.
Perianal Bölge “8 şekli” tutulum (anogenital bölge çevresinde). Genital lezyonlara ek olarak erozyonlar olabilir.
3. Histopatolojik Özellikler
Özellik Liken Skleroz (LS) Liken Planus (LP)
Epidermis Epidermiste incelme ve atrofi. Akantoz (kalınlaşma) veya hiperkeratoz (keratin artışı).
Dermis Kollajen artışı ve hyalinleşme ile dermis sklerozu. Subepidermal bant şeklinde lenfosit infiltrasyonu.
Enflamasyon Yoğun lenfositik infiltrasyon genellikle dermiste görülür. Lenfositler epidermal-bazal membrana yakın yerleşir.
Hücre Hasarı Bazal tabaka vakuol dejenerasyonu nadiren belirgindir. Bazal tabakada belirgin vakuol dejenerasyonu.
4. Risk Faktörleri ve Nedenler
Özellik Liken Skleroz (LS) Liken Planus (LP)
Etkileyen Faktörler Otoimmün hastalıklar (ör. tiroid hastalıkları). Hepatit C ile ilişkili olabilir.
Yaş Çocukluk ve menopoz sonrası kadınlarda sık görülür. Her yaş grubunda, genellikle orta yaşta görülür.
5. Tedavi
Özellik Liken Skleroz (LS) Liken Planus (LP)
İlk Basamak Tedavi Yüksek güçlü topikal kortikosteroidler (klobetazol). Topikal kortikosteroidler ve kalsinörin inhibitörleri.
Sistemik Tedavi İleri vakalarda immünmodülatörler. Sistemik kortikosteroidler, hidroksiklorokin, immünsüpresanlar.
Takip ve İzlem Malignite riski nedeniyle düzenli biyopsi ve kontrol. Mukozal tutulumda malignite riski açısından izlem.
Hiç bir şekilde kendimi yabancılık hissetmedim, İzmir Kürtaj kliniği arıyordum ve internette Mustafa beyi gördüm. Doktor bey çok samimi ve çok içtendi. Kliniğinden de çok memnun kaldım, çok ilgililer, teşekkürlerimi sunu...
Devamını Oku...Doğum kontrol hapının aralıksız kullanımı ve adet düzensizliği, kanama/akıntı için gitmiştim. Kendisi bana çok güzel zaman ayırdı, sonuna kadar dinledi, her şeyi çok iyi sebepleriyle birlikte açıkladı. Normalin dışındaki...
Devamını Oku...Mustafa beyi internet araciliği ile buldum ve iyiki bulmuşum. Hayatımı geri kazanmami saglayan başta doktorum ve yanında çalışan üç güzel bayana sonsuz teşekkür ediyorum. O kadar güzel ilgileniyolarki anlatamam gerek kız...
Devamını Oku...Ayvalık'ta yaşıyorum, 32. haftalık hamileliğimin, 32. haftasına kadar, her gün burada, gerek doktora ulaşmak açısından, gerekse Devlet Hastanesinin koşullarının çok kötü olması sebebiyle, neredeyse her gün sıkıntı yaşadı...
Devamını Oku...Mustafa beyi internetten buldum bazi korkularim ve endiselerim vardi sayesinde hepsinden kurtuldum hayata bağlandim kendisi ve ekibi beni sakinleştirdi bir abi gibi ilgilendi benimle. Kendisi hayata daha pozitif bakmamı ...
Devamını Oku...